Category: Analiza

Categories
Analiza Bota

Kush do tërhiqet: Erdogani apo Asadi?

Nga Jonathan Marcus, BBC

Konflikti në Siri ka pasur prej kohësh një aspekt të dyfishtë- luftë civile dhe luftë e ndyrë- me disa aktorë të jashtëm që mbështesin palët me qëllimet e tyre strategjike.

Tani, teksa konflikti në veriperëndim të Sirisë po i afrohet fundit, këto dy aspekte po shkrihen në një fuçi baruti, shpërthimi i së cilës do ketë ndikim të thellë përtej Lindjes së Mesme.

Idlibi është provinca e fundit siriane ku territore të rëndësishme mbeten në duart e rebelëve.

Në vitin 2017, u duk se Rusia dhe Irani (mbështetëset kryesore të regjimit sirian) dhe Turqia (mbështetësja kryesore e grupeve rebele) arritën një marrëveshje:

-Do ketë armëpushim.

-Të gjithë këta aktorë do kenë njëfarë prezence në zonë.

-Rebelët do çarmatosen.

-Turqia do të vendosë disa posta mbikëqyrjeje në zonë.

A ishte kjo një marrëveshje për të blerë kohë? Vështirë të thuhet. Por sulmet e fundit të qeverisë siriane në Idlib, mbështetur nga ajri prej Rusia dhe nga milicia iraniane në terren, i kanë dhënë fund shpresës për një marrëveshje.

Forcat e regjimit sirian kanë bërë progres domethënës, duke fituar disa zona të rëndësishme, kurse pozicionet turke janë izoluar.

Gjatë javëve të shkuara, forcat turke dhe siriane janë zhytur në konflikt: Ankaraja ka dërguar më shumë trupa dhe presidenti Erdogan ka lëshuar një ultimatum që trupat siriane të tërhiqen nga zona e de-përshkallëzimit.

Luftimet kanë vazhduar gjithsesi.

në fillim të javës, forcat opozitare siriane, të mbështetura nga Turqia, kërkuan të rimarrin qytetin Saraqeb, një pikë e rëndësishme strategjike. Presidenti Erdogan tha të enjten se zhvillimet në Idlib tregojnë se gjërat janë në favor të Turqisë.

Pastaj, më vonë të enjten erdhi sulmi ajror shkatërrimtar ndaj forcave turke.

Turqit kanë akuzuar Forcat Ajrore Siriane, edhe pse është e qartë se avionët rusë janë përfshirë në luftimet e fundit.

Mundësia, për ta thënë më fort se kaq, është që avionët rusë kanë goditur forcat e një vendi anëtar të NATO-s, duke e rënduar më shumë situatën.

Por pavarësisht nacionalitetit të avionëve të përfshirë, kjo që ndodhi mund të jetë gjithçka, por jo aksidentale.

Flitet për një karvan të ushtrisë turke të sulmuar, kurse avionët shënjestruar pikërisht vendqëndrimet e ushtrisë turke.

Turqia është përgjigjur me zjarr të rëndë. Skena është hapur për një konfrontim të hapur mes Turqisë dhe Sirisë.

E gjitha kjo ngre shumë pikëpyetje.

A do të zmbrapset Ankaraja apo Damasku? A mundet që Moska- e cila nuk shihet si palë neutrale- të nxisë de-përshkallëzimin?

Dhe a ka ndonjë mënyrë për të bindur regjimin sirian që të ndalë ofensivën e gjerë në Idlib?

Kjo duket e dyshimtë pasi presidenti sirian, Bashar al-Assad duket se synon të marrë përsëri kontrollin mbi zonë dhe rusët po e mbështesin në këtë qëllim.

Tragjedi njerëzore

Këto janë pyetje më urgjente.

Por ka edhe të tjera me një natyrë më themelore: se çfarë po ndodh në terren.

Çfarë tragjedie njerëzore po zhvillohet? Në dimrin sirian, qindra-mijëra njerëz janë zhvendosur për herë të dytë dhe të tretë.

Turqia ka pritur disa nga 3.7 milionë refugjatët. Mendohet se mund të jenë mbi dy milionë njerëz të tjerë gati për t’u arratisur drejt kufirit turk.

Turqia ka qenë bujare me emigrantët, por tashmë kjo po bëhet çështje e nxehtë në politikën e brendshme. Egërsimi i Turqisë mund të dërgojë një valë tjetër emigrantësh drejt Europës.

Gjithmonë është thënë se problemi i Sirisë nuk është vetëm i Turqisë, por edhe i Europës.

Por presidenti turk, Erdogan nuk ka shumë miq në Perëndim për momentin. Marrëdhëniet e Turqisë me NATO-n dhe Uashingtonin janë të tensionuara.

Roli prej spektatori i SHBA

Ajo që po shohim në Idlib është kufizimi i politikës së jashtme të Erdogan: një përpjekje e dështuar për trekëndësh mes Uashingtonit dhe Moskës.

Gjithçka duket një lëmsh i tmerrshëm dhe duket se nuk ka asnjë aktor të jashtëm që mund të veprojë për të ulur tensionet, përveç Rusisë.

Kjo është masa e dështimit të administratës së Trump në Lindjen e Mesme.

Sekretari amerikan i Mbrojtjes, Mark Esper foli me homologun e tij turk dhe sipas një deklarate të Pentagonit, të dy diskutuan për ‘agresionin brutal të regjimit të Assad në Idlib, agresion që mbështetet nga Rusia dhe Irani’.

Por Uashingtoni ka qenë kryesisht spektator në Siri që kur presidenti Trump pranoi inkursionin turk në Siri.

Ndoshta një valë e re refugjatësh sirianë do të inkurajojë njëfarë veprimi të bashkërenduar ndërkombëtar.

Por loja përfundimtare brutale në Idlib dhe gjendja shumë e rëndë e njerëzve mbetet një tregues i tmerrshëm i gjendjes aktuale të diplomacisë botërore dhe sjelljes egoiste të kaq shumë aktorëve.

Categories
Analiza Personazhe

Vdekja e Nexhmije Hoxhës/ Ikja pa ndëshkim e “Vejushës së Zezë”

Vdiq në shtratin e saj, në pleqëri të thellë, pa pasur kurrfarë brejtje në ndërgjegjen e saj. Nuk u pendua kurrë për pushkatimet pa gjyq, dhe nuk iu kërkoi kurrë të falur atyre që ende kërkojnë eshtrat e të afërmve. Të përndjekurit: Nuk na vjen keq për vdekjen e një xhelateje, na vjen keq që s’u dënua

E veja e diktatorit Nexhmije Hoxha, vdiq dje në moshën 99-vjeçare, plot 35 vjet pasi bashkëshorti i saj jo vetëm në jetë por edhe në krime ndërroi jetë. Vdiq në shtratin e saj, në pleqëri të thellë, pa pasur kurrfarë brejtje në ndërgjegjen e saj. Nuk u pendua kurrë për pushkatimet pa gjyq, dhe nuk iu kërkoi kurrë të falur atyre që ende kërkojnë eshtrat e të afërmve. Në vitet ‘90 drejtësia gjysmake e asaj kohe do e dënonte me disa vite burg, që nuk ishin asgjë me atë çka kishin provuar për 50 vjet dhjetëra mijëra të burgosur dhe internuar nga dora e sistemit që ngriti e bekoi i shoqi saj. Si për ironi të fatit, pikërisht si dje 69 vjet më parë diktatura komuniste do pushkatonte në periferi të Tiranës, 22 intelektualë, mes tyre dhe një grua Sabiha Kasimatin. Një femër patriote, e shkolluar në Itali për biologji. Nexhmije Hoxha në fillimet e saj do ishte një vajzë liceu e ardhur nga Dibra që vazhdoi liceun e vajzave “Nëna Mbretëreshë” dhe Sabiha Kasimati ka qenë mësuesja e saj. E veja e diktatorit nuk foli asnjë fjalë aso kohe megjithëse i njihte mirë bindjen antifashiste të Kasimatit. Vetë Nexhmije Hoxha sipas dokumentave të dala së fundmi ka qenë në vitet 1940-1941 anëtare e partisë fashiste, dhe po atë vit, pra në 1941 menjëherë pas krijimit të Partisë Komuniste u bë ndër të parat anëtare të saj. Ajo gjatë kohës që ishte gjallë nuk e ka përmendur asnjëherë këtë fakt, megjithëse për një gjë të tillë janë vrarë e burgosur jo pak të shqiptarë të tjerë. Pas mbarimit të luftës ajo ka mbajtur postet drejtuese të hierarkisë së kohës, ndër to dhe kryetare e Frontit Demokratik që ishte përgjegjës për internim dëbimet e qytetarëve.

Të përndjekurit

Kreu i ish-të përndjekurve politikë, Besim Ndregjoni ka reaguar në lidhje me vdekjen e Nexhmije Hoxhës, gruaja e ish-diktatorit Enver Hoxha, e cila ndërroi sot jetë në moshën 99-vjeçare. Në një dalje televizive Ndregjoni pohoi se sot (dje) u largua nga jeta një xhelate e shoqërisë shqiptare, e cila sipas tij ka bërë krime që nuk u dënuan nga qeveritë shqiptare paskomuniste. “Një ndjesi boshllëku do ta quaja. Që u largua një xhelate nga shoqëria shqiptare e cila për krimet që bëri, nuk u dënua, por u dënua për kafe. Një maskaradë e qeverive shqiptare paskomuniste që mos të dënonte krimet e saj dhe të bashkëshortit të saj Enver Hoxha. Kur vdes një xhelat nuk ka ndjesi, por ndihesh shumë i trishtuar kur mbas 30 vitesh pluralizmit politik, 4500 familje kërkojnë eshtrat e njerëzve të tyre dhe kjo klasë politike e papërgjegjshme në vend që t’i gjente këto eshtra, i ka lënë këto familjarë në zi. Çdo gjë do ta pranoja, por sigurisht që Nexhmie Hoxha dhe në vitin e fundit të vdekjes së saj me librin e saj fliste me një urrejtje ndaj të përndjekurve politikë. Ndaj çfarë ndjesie mund të kesh për një xhelate.”, -tha ai.

Historia

Historia komuniste e Shqipërisë është më e trishta në Evropën lindore, pasi ishte dhe diktatura më e egër. Ai sistem, ku kurorën e mbretëreshës e mbante gruaja që vdiq dje, prodhoi jo pak viktima. Kanë vdekur fëmijë në kampe internimesh, janë pushkatuar gra shtatzëna, nënat janë detyruar të varrosin foshnjat. E gjitha kjo se diku një i afërm i tyre kish shprehur një fjalë kundër sistemit, apo kish dashur të shpëtonte nga vargonjtë e diktatit duke u arratisur. Janë vrarë baballarët e janë burgosur djemtë, apo më keq akoma. Janë vrarë djemtë e janë internuar pleqtë të cilët detyroheshin të punonin në kënetën e Maliqit, të Lushnjës e Tepelenës. Historitë nuk kanë fund dhe vargu i atyre që rrëfejnë. Shumë prej ish të përndjekurve kanë marrë kompensim financiar ndër vite, i pamjaftueshëm por kanë marrë. Dhe gjithsesi nuk mjafton. Kompensimi nuk duhet vetëm material por edhe moral, dhe ky i fundit ka munguar. Historia e Rumanisë na e tregon më së miri këtë. Nikola Çaushesku dhe gruaja e tij Helena u ndëshkuan për atë që bënë. Në Shqipëri nuk ndodhi. Qoftë diktatori, qoftë ajo që la pas vdiqën të dy në shtratin e tyre.

Dervishi: E nisi si zogiste, e vazhdoi si fashiste, e mbylli si 99-çe

Historiani Kastriot Dervishi me anë të një postimi në Facebook, ka bërë dhe një përmbledhje të asaj se kush ka qenë Nexhmije Hoxha. “Nexhmije Hoxha, bashkëshortja e diktatorit më të egër që ka parë toka shqiptare, atij që i solli dëme të pallogaritshme vendit, dëme që as pushtuesit nuk ia shkaktuan, vdiq sot me të vërtetë. Njeriu që ishte përgjegjës po aq sa bashkëshorti i saj, nuk do të vazhdojë më të bëjë propagandën e idealit kriminal. Nga ajo dhe bashkëshorti i saj, mijëra familje mbetën pa të afërt, ndërsa vendi u zhyt në varfëri e krim. Ajo e nisi jetën duke nderuar si zogiste. Si karrieriste që ishte u vesh edhe fashiste. E vazhdoi e përfundoi si komuniste. Ishte shefja e propagandës komuniste dhe mbështetësja dhe frymëzuesja më e ngushtë e Enver Hoxhës në krimet e tij. Jeta e saj mbeti duke e lënë një 99-çe”, thotë Dervishi.

Skeda politike e Nexhmije Hoxhës (1921-2020)

-Anëtare e Partisë Fashiste, 1940-1941

-Anëtare e Partisë Komuniste, 1941-1948

-Anëtare e Partisë së Punës, 1948-1991

-Drejtore e Drejtorisë së Agjitacionit e Propagandës në Komitetin Qendror, 1950-1958

-Drejtore e Drejtorisë së Arsim-Kulturës në Komitetin Qendror, 1958-1966

-Drejtore Institutit të Studimeve Marksiste-Leniniste në Komitetin Qendror, 1966-1991

-Deputete e Kuvendit Popullor, 1948-1991

-Anëtare e Komitetit Qendror të PPSH-së, 1948-1991

-Anëtare e Presidiumit të Kuvendit Popullor, 1950-1954

-Kryetare e Frontit Demokratik, 1986-1990

-E burgosur për abuzime financiare, 1991-1997

Çika: Nuk më vjen keq për një xhelate, u pastrua shoqëria nga mbetjet

Kreu i Shoqatës Antikomuniste dhe ish-të Përndjekurve Nebil Çika deklaroi dje se Nexhmije Hoxha ishte iniciatore e shumë krimeve në kohën e diktaturës dhe ishte e papenduar deri në fund te jetës për atë çfarë kish ndodhur në këtë vend. “Nuk përmendet pjesa që ka qenë bashkëpunëtore në krimet e diktatorit. Ka qenë një anëtare e partisë fashiste. Ajo ishte iniciatore e shumë krimeve dhe e papenduar deri në fund të jetës për krimet që kishte kryer bashkëshorti i saj dhe diktatura. Ishte një nga autoret më të rrezikshme të krimeve kundër njerëzimit në Shqipëri. Është një pastrim nga shoqëria, nga këto lloj mbetjesh që kanë marrë jetën e miliona shqiptarëve. Komunizmi ka rrënjë të thella në Shqipëri. Ajo kishte akoma përkrahës, apo autorë të krimit të komunizmit dhe janë ende në pushtet. Autorë të krimit të njerëzimit, janë sot në postet më të larta drejtuese të shtetit shqiptar. Gjithsesi nuk mund të them se jam i keqardhur për vdekjen e saj. Unë mendoj se ka shumë rrënjë të thella komunizmi në vend, jo vetëm në burimet njerëzore. Shqipëria nuk e ka bërë dot shkëputjen me diktaturën komuniste, pasi nuk ka ndëshkuar personat përgjegjës për krimet.” – u shpreh Çika.

/ burimi: MAPO

Categories
Analiza

Artan Fuga / Drejt një lufte të re klasash, mes të diturve dhe injorantëve

Katër parametra themelore të domosdoshme të shkollimit që vijnë nga teknologjia:

1. Edukimi i detyruar qysh në moshën tre-vjeçare.
2. Mësimi shkrim e këndim dhe numurim deri në moshën pesëvjeçare
3. Fillimi i mësimit të teknologjive të informacionit qysh në moshën trevjeçare.
4. Fillimi i mësimit të një gjuhe të huaj qysh në moshën trevjeçare që mund të ishte anglishtja, frëngjishtja, italishtja, serbokroatishtja, greqishtja, kinezçja. Ose ndonjë gjuhë tjetër më pak e rëndësishme.

Por serbokroatishtja dhe greqishtja janë shumë të domosdoshme nëse shqiptarët duan të konkurrojnë në tregjet rajonale të punës. Përndryshe çfarë ju duhet eksimezçja!

Ku jemi?

Nëse nuk realizohen në mënyrë prioritare, atëherë brenda njëzet vitesh të ardhshme do të kemi dy pasoja:

Rritjen e shkallës të budallikut shqiptar në krahasim me vendet e tjera të Evropës.

Ndarjen dhe pabarazinë më të madhe midis të varfërve dhe të pasurve shqiptarë për sa i përket shkallës së mençurisë, çka është fatale dhe kriminale.

Lufta e klasave do të zëvendësohet nga lufta mes të diturve dhe injorantëve çka që tani po bën kërdinë!

Ky do të ishte fundi i fundit!

Prandaj o burra!

Përndryshe gëzuar 1 shtatorin dhe përcilli tutje!

Pas njëzet vjetësh, o i zoti o gomari! Ne nuk dimë çfarë do të ndodhi pas një muaji, ti…

Problemi është se shtresat shoqërore që nxjerrin politikanët në Shqipëri nuk e kanë këtë problem!

Ata, pra ne, janë të huaj në vendin e tyre sepse nuk ndajnë të njejtin fat me shoqërinë e gjerë, nuk ndajnë të njejtin qytet, të njejtin spital, të njejtin universitet, të njejtin det, por në fund ndajnë të njejtën nëntokë!

Categories
Analiza

Përse Donald Trump e kërkon me ngulm Groenlandën?

Groenlanda e largët nuk i kishte pushtuar prej shumë kohësh titujt e parë të gazetave botërore.

Ishulli më i madh në tokë, i mbuluar nga akulli në 80% të sipërfaqes së tij, ështe territor i pavarur i Danimarkës së ndodhur 3000 km larg, ndonëse vetë gjendet fare pranë Amerikës së Veriut, ndërsa skaji veri-perëndimor sheh brigjet e Kanadasë.

Ishte falë vikingëve që pavarësisht pozicionit gjeografik, Groenlanda i përket një vend aq larg saj, por kjo tashmë i përket së shkuarës.

Sot ishulli është një rajon autonom mes oqeanit Arktik dhe atij Atlantik, dhe ndonëse fizikisht mund të jetë pjesë e kontinentit të Amerikës së Veriut, në aspektin politik e kulturor, mbetet prej më shumë se një mijëvjeçari i lidhur me Europën, me ato që ishin fuqitë kolonialiste të tij Norvegjinë e Danimarkën, e me Islandën gjithashtu.

Ishulli është i pasur me resurse natyrore siç janë mineralet, uji i pastër, akulli, peshku dhe burime për energji të ripërtërishme dhe së fundmi është bërë destinacion i preferuar për turistë që kërkojnë aventura

Donald Trump nuk është presidenti i parë që tenton që ta blejë Grenlandën. Ish-presidenti amerikan Harry Truman i kishte ofruar Danimarkës në vitin 1946, një vlerë prej 100 milionë dollarë, që i bie afro 1,3 miliardë dollarë krahasuar me vlerën e sotme. Megjithatë, oferta e tij në fund ishte refuzuar, edhe pse SHBA-të kishin arritur marrëveshje për ndërtimin e një baze ushtarake në Grenlandë.

Sot Groenlanda është në qendër të vëmendjes për shkak të krizës së ndryshimeve globale klimatike dhe shtrihet në një pozicion të rëndësishëm gjeopolitik mes Atlantikut dhe Arktikut, dhe ka sasi të madhe të resurseve natyrore. Vështirë është të thuhet se sa kushton Groenlanda pasi vlerësime zyrtare për një gjë të tillë nuk ekzistojnë, por bazuar në atë sesa SHBA-të kanë paguar territoret tjera që i ka blerë mund të përcaktohet një shumë paksa e afërt.

Në fillim të shekullit të 19-të, SHBA-të kishin blerë Louisianan nga Franca që ka një territor të përafërt me të Groenlandës, dhe për të kishte paguar 340 milionë dollarë të sotëm. Por është e rëndësishme të ceket që Franca asokohe bëhej gati për luftë me Britaninë e Madhe dhe patjetër kishte nevojë për para, kështu që kjo shitje konsiderohet si një nga më të përfolurat në histori.

Megjithatë është vështirë të mendohet që Danimarka ta ketë konsideruar shitjen e këtij ishulli për një çmim të tillë, shkruan Business Insider. Nga mesi i shekullit të 19-të, Rusia i kishte shitur SHBA-ve, Alaskën, paksa më e vogël sesa Groenlanda dhe Louisiana, dhe atë për 125 milionë dollarë të sotëm, që gjithashtu konsiderohet një shumë e vogël për tregun e sotëm.

GDP-ja e Grenlandës është rreth 2,7 miliardë dollarë, kështu që oferta e Trumanit nga viti 1946 sigurisht që do të konsiderohej si shumë e vogël. Washington Post ka vlerësuar se ishulli do të mund të kushtonte afro 1,7 trilion dollarë.

Në anën tjetër Trump pritet që gjatë shtatorit të vizitojë Danimarkën për herë të parë që kur ka ardhur në krye të Shtëpisë së Bardhë. Por edhe pse vizita e tij nuk ka lidhje me propozimin për Groenlandën, ekziston mundësia që edhe kjo temë të diskutohet në tavolinë.

Categories
Analiza

Ditët e kryeminstrave në Kosovë, ja kush është më jetëgjati dhe më jetëshkurtëri

PRISTINA, KOSOVO - MARCH 30: Prime Minister of Kosovo Ramush Haradinaj (C) delivers a speech during a parliamentary session in Pristina, Kosovo on March 30, 2018. Erkin Keci / Anadolu Agency

Që nga çlirimi, 1999 dhe deri më sot, Kosova ka patur 6 kryeministra, 8 mandate, në 20 vjet.

Më jetëgjati duket presidenti aktual, Hashim Thaçi me 1141 ditë në krye të qeverisë në 2008 dhe me 1387 ditë në vitin 2011.

Pas tij vijnë Isa Mustafa dhe Bajram Rexhepi me 1006 ditë, ndërsa më mandati më jetëshkurtër është ai i Ramush Haradinajt në vitin 2004.

Asokohe, Haradinaj u detyrua të japër dorëheqjen për shkak të procesit gjyqësor në Gjykatën e Hagës.

Fakti më interesant është se asnjë prej kryeministrave nuk ka mundur ta mbarojë të plotë mandatin. /Syri.net

Grafika nga Radio Europa e Lirë

Categories
Analiza

Heroi tragjik dhe konflikti në katër tragjeditë e Shekspirit

Që nga fillimi kritika për Shekspirin ka qenë në raport sinonimi me kritikën e heronjve të tij, të cilët domosdoshmërish paraqitën brenda kontekstit historik, social, politik dhe të imagjinuar. Heronj të njohur që vijnë në situata të veçanta. Shekspiri njohu mirë audiencën të cilës i drejtohej me karakteret e tij të çmuar. Ai solli situata aktuale të asaj kohe, duke i sprovuar vlerat sociale në të gjitha kontekstet, që në përgjithësi në teatrin Elizabetian ishin të mirëpritura për audiencën e kohës. Personazhet kryesor i pajiste me epitete të heronjve të mëdhenj të cilët tundoheshin nga fati, fatkeqësia, vendimmarrja e gabuar, si dhe paaftësia për të shmangur veprimet e tyre të cilat gjithashtu ishin të ndërlidhura me kontekstin social. Situata të atilla ku personazhet paraqitën të motivuar, të udhëhequr nga ndjenjat dhe që veprojnë në afekt, e cila i bënë ata të duken herë si heronj të pa zëvendësuar, herë injorant që nuk arrijnë të kapin situatën në duart e tyre, siç e kemi Hamletin, hezitimin e tij dhe dilemën e pashpresë ndaj obligimit të madh dhe të tej çmuar në shoqërinë në të cilën ai i takon, si imazh i përvetësishëm dhe i nevojshëm. Kjo e bënë edhe më të ndjeshëm komunikimin me audiencën që siç duket për ta, paraqitjet e tilla skenike flasin vet, një imazh të paqëndrueshëm, një situatë e brishtë, plotë aktivizëm, eufori dhe ndjenja.

Ku ngjyrimi artistik dhe ai përshkrues i japin edhe më shumë kohezion veprimit të tejskajshëm në aktivitetin letrar të tij, i cili aktivitet bëhet edhe më i qartësuar në skenë kur Shekspiri vjen në teatrin Elizabethian me heronjtë tragjik.

Heronjtë tragjik në tragjeditë e Shekspirit janë heronjtë që kanë famë dhe pozitë të mirë sociale. Nuk janë thjeshtë heronj të rastit, që papritmas  ballafaqohen me fatin e tyre. Ata janë heronj të përzgjedhur nga Shekspiri për ti sfiduar me konflikte të ndryshme siç janë: ambicia për pushtet, urrejtja, tradhtia, xhelozia dhe vet fati i tyre. Hamleti si princ i Danimarkës sfidohet nga dilema e madhe Hamletiane, e cila e ven në sprovë veprimin e tij pa të cilin e tërë skena do të ishte e papërfunduar. Karakteri i Hamletit, jo vetëm që është një figurë e tejskajshme, gjithë përfshirëse, plot ngjyrime artistike, por ai me gjenialitetin që shprehë, fuqinë poetike, rrëfimin modular të ngjarjeve dhe elokuencën, e përmbushin aspektin kontekstual të përshkrimit që Shekspiri ka aloduar në katër tragjeditë e tij të famshme “Hamletin”, “Makbetin” “Othellon” dhe “Mbretin Lir”.

Avantazhi kryesor në këto katër tragjedi është doza e rritur e subjektivitetit që përdorët tek personazhet apo heronjtë për te tejkaluar sfidat individuale dhe ato rituale në kryerjen e veprimeve që dalin të përcaktuara nga konteksti social dhe rendi shoqëror. Kemi Hamletin, i cili tejkalon të gjitha sfidat për te ardhur deri tek momenti i çmuar, hakmarrja. Zonja Makbeth harron çdo gjë që është e shenjtë për të në fillim, për të çimentuar ndjenjat e saja ambicioze. Othello nga injoranca e tij zhytet në thellësi të veprimeve duke mos i kontrolluar ato. Ndërsa Mbreti Lir, pëson nga vendimet e tij të marr si rezultat i mos barazisë atërore gjatë sundimit të tij.

Rrjedha e konflikteve në tragjeditë e Shekspirit është shkak pasojë. Gjithçka fillon nga një ide, mendim që ndodhët i ngulitur thellë në mendjen e heronjve të tij. Më pastaj ajo shfaqet aty-për-aty dhe si rrjedhojë krijohet një ngjarje, e cila kërkon gjithë vëmendjen e karaktereve tjerë duke u instaluar si pasion tek shumica. Dhe për të zgjidhur këtë ngjarje, Shekspiri modifikon qëllimin e tij me pasionet e çastit dhe krijon konfliktin që çon në tragjedi duke e bërë qe audienca të mbahet gjithë kohën aktive.

Ka dy lloj konfliktesh tek personazhet e Shekspirit, konfliktet e brendshme dhe të jashtme, që fillojnë gjatë rrjedhës së ngjarjes dhe më pastaj aty për aty konkretizohen, bëhen të paqarta dhe të pa evokueshme deri në një përfundim të papritur. Konflikti i brendshëm tek Hamleti paraqitet si rrjedhojë e ndjenjave të tij, perceptimit, si dhe natyrës se si ai i qaset problemeve. Hezitimi i tepërt për të besuar në fantazmën e babit të tij, paragjykimet, besëtytnitë, të gjitha këto e nxjerrin Hamletin të dal një personazh i heshtur, i panatyrshëm, dhe shumë neglizhent. Kjo dilemë hamletiane është studiuar me vite si nevojë e kapjes së pjesëve të përbashkëta dhe të natyrshme të rrjedhës së ngjarjes. Ndërsa konflikti i jashtëm paraqitet si rrjedhojë e konfliktit të brendshëm, në formë të ngjarjeve dhe sekuencave tjera që zhvillohen gjatë gjithë kohës.

Hamleti nuk është thjeshtë një karakter i aty për atyshëm, Shekspiri e sprovoi artin e tij me gjithë fuqinë letrare për ta bërë atë një nga karakteret më të ndërtuara dhe më të ngritura në gjithë letërsinë e botës. Botëkuptimi i tij, elokuenca, fuqia për të fantazuar, të gjitha këto janë një version i të menduarit Shekspirian, i llojit të veçantë. Pra, të menduarit Shekspirian është një çështje që duhet të studiohet dhe të sprovohet mirë para se të fillohet performimi eventual i ndonjë vepre të këtij autorit. Për më tepër, pa të menduarit Shekspirian, i gjithë koncepti ynë bie, mbetet i pa zbërthyer mirë, që në shumicën e rasteve audiencën e nxjerr të hutuar, ngase ngjarja ka një kronologji në mes të konflikteve të brendshme dhe të jashtme. Ndërsa audienca nuk është gjithherë e gatshme të kap këtë përftim të natyrshëm të gjithë ngjarjes. Kështu që në shumicën e rasteve audienca rrallë here arrin të kuptoj saktësisht një mesazh të tillë.

Halil Bashota

Categories
Analiza

Protestat anti-qeveritare në Mal të Zi, Serbi dhe Shqipëri frymëzim për një ‘Pranvere Ballkanike’

“E gjitha filloi me një video të postuar në mediat sociale: një regjistrim sekret nga viti 2016 që duket se tregon një manjat të mirënjohur lokal dhe një zarf me para të gatshme për një bashkëpunëtor partiak të udhëheqësit të vjetër të Malit të Zi. Biznesmeni i shquar, një ish-mik i ngushtë dhe i besuar i presidentit malazes Milo Gjukanoviç, lëshoi videon në fund të vitit të kaluar në hakmarrje për akuzat e ngritura kundër tij për mashtrim dhe pastrim parash, të cilat e kanë nxitur atë të ikte në Londër për të shmangur ndjekjen penale”.

Kështu e nis “The Indepedent” lajmin lidhur me protestat që kanë pushtuar rajonin e Ballkanit, Shqipërinë, Malin e Zi dhe Serbinë.

Nën titullin “Protestat anti-qeveritare në Mal të Zi, Serbi dhe Shqipëri frymëzojnë shpresat për një “Pranvere Ballkanike”, gazeta britanike pasqyron edhe protestat në vendin tonë, teksa përmend edhe kërkesat e opozitës: dorëheqje të qeverisë dhe zgjedhje të parakohshme.

“Partitë opozitare shqiptare janë rikthyer në rrugë që prej mesit të shkurtit për të kërkuar dorëheqjen e qeverisë dhe zgjedhje të parakohshme. Atje, opozita e qendrës së dajthtë akuzon qeverinë e majtë të Partisë Socialiste dhe kryeministrin Edi Rama për korrupsion dhe lidhje me krimin e organizuar.

Mbështetësit e opozitës kanë tentuar në godinën e Parlamentit në Tiranë dhe policia ka përdorur gaz lotsjellës dhe makina me ujë për ti mbrapsur”, shkruan “The Indepedient.

Sa i përket ngjashmërisë me protestave në Shqipëri, Serbi dhe Mal të Zi, gazeta prestigjoze britanike shkruan:

“Karakterstika e përbashkët e protestave është se, njerëzit janë të lodhur nga regjimet e gjata dhe të korruptuara, mllef i akumuluar prej vitesh, dhe pse jo prej dekadash”.

Burimi: Independent

Categories
Analiza

Nga Ankaraja në Londër: Provokime dhe karshilliqe të Ramës, për BE-në!

Pas goditje së fortë që mori nga Këshilli i Europës, për çështjen e hapjes së negociatave, Edi Rama, i është rikthyer sërish provokimeve, dhe shantazhit me spont, ndaj Bashkimit Europian.

Kur pa që dështoi në propagandën e tij, “për përdorim të brendshëm”, që të shiste kushtet e panegociueshme të cilat ja përcaktojnë qartë, se nëse qeveria që drejton nuk shkëputet nga lidhjet me krimin e organizuar dhe mafien ekonomike, dyert e BE-së nuk do të hapen, ai ju rikthye avazit të “faktorëve të tretë”.

Kështu gjatë pjesëmarrjes në inaugurimin e mikut të tij special Erdogan si president, ai në mënyrë malinje, lejoi që në media të publikohen një foto e tij në krah të kryeministrit rus Dimitri Medvedev, të ngrefosur të dy në rreshtin e parë të të ftuarve. Gjithashtu u kujdes që të përhapen lajme, se mund të ketë pasur edhe një takim “kokë më kokë” me krahun e djathtë të Putin, se marrja me vete e ministrit Gjiknuri nuk ishte rastësi, etj, etj.

Të gjitha këto i bëri në kuadër të propagandës së tij, “për përdorim të jashtëm”, sepse në faqen e tij në Facebook dhe ERTV, nuk shpërndau as lajme dhe as foto të këtij evenimenti. Ashtu si ka bërë gjithmonë me këto lloj takimesh, veçanërisht ato me Erdogan, enkas i lë në mjegull për shqiptarët që e kanë votuar; i konsideron vetëm si një axhendë personale, kurse nga ana tjetër u dërgon mesazh liderëve të BE-së, se diçka e madhe mund të ndodh në Shqipëri dhe rajon, nëse ata nuk e shtrëngojnë fortë këtë lider të madh që e kërkon edhe turku, edhe rusi, edhe kinezi!

Përveç këtyre sinjale butaforeske, kryeministri ynë i cili tashmë e ka siguruar një vend nderi si personazh anektodik në kancelaritë dhe mediat kryesore të Europës, ju rikthye sërish “armës” së tij më të fortë; asaj të karagjozit tashmë, që dikur e shiste si “lideri ndryshe”.

Në vend që të shkonte në samitin e radhës për Ballkanin Perëndimor me premtimin, se do të zbatonte rekomandimet e Këshillit Europian dhe me projekte për vendin e tij, u rishfaq me atletet e tij Adidas!

Sërish e vuri Shqipërinë në qendër të mediave më të mëdha të kontinentit, si një vend që ka për kryeministër një karagjoz që nuk vetëpërmbahet, as në takime të tilla të nivelit të lartë. Me shfaqjen e tij në këtë mënyrë karnavaleske, kujton se u tregon liderëve të BE, se mesazhet dhe qëndresën e tyre, që ai të korrigjoj në mënyrë drastike qeverisjen e tij, e ka marrë me sportivitet dhe nuk ja ndjen për kushtet që i vënë.

Ky është struci që qeveris “vendin e shqiponjave”; kokën në baltën e krimit dhe korrupsionit, kurse këmbët me Adidas e pendët me ngjyra, përpjetë!