Category: Të ndryshme

Categories
Evrope Të ndryshme

Polakët kthehen në masë në atdheun e tyre: Lamtumirë, emigrimit në BE!

Dikur nuk ndalej vala e punëtorëve migrantë nga vendet lindore të BE, tani për herë të parë shënohet kthesa e vërtetë: Në Poloni po kthehen më shumë qytetarë në vendlindje, se sa po largohen prej vendit.

Nga Deutsce Welle

Më shumë se 15 vite kanë kaluar pas raundit të parë të madh të zgjerimit të Bashkimit Europian me vendet europianolindore e qendrore në vitin 2004. Pak më vonë u bë realitet për këto vende edhe liria e punësimit në BE, një temë që shkaktoi jo pak debate tek anëtarët e vjetër të unionit. Veçanërisht Gjermania dhe Austria ishin kundër hapjes së plotë të tregut të punës me anëtarët e rinj nga frika e pasojave në tregun e punës dhe ulja e rrogave. Por jo të gjithë vendet anëtare të BE kishin frikë atëherë nga dyndja e punëtorëve lindorë që do t’u merrnin vendin e punës vendasve apo do punonin për më pak rrogë. Suedia, Irlanda e Britania e Madhe ishin vendet e para, që i hapën tregjet e tyre menjëherë me anëtarësimin e vendeve europianolindore. Kurse Gjermania e hapi e fundit tregun e punës për 8 anëtarët e rinj lindorë e qendrorë në vitin 2011. Për Bullgarinë e Rumaninë tregu i punës u hap në vitin 2014, për Kroacinë në vitin 2015.

“Na i ktheni njerëzit tanë”

Mobiliteti brenda BE rriti ndjeshëm numrin e punëtorëve migrantë nga vendet europianolindore. Sipas Zyrës Federale të Migracionit e Refugjatëve (BAMF) në fund të vitit 2017 për shembull në Gjermani punonin e jetonin gati 867.000 polakë, 623.000 qytetarë rumunë, kurse nga Bullgaria kanë ardhur më shumë se 66.000 bullgarë në Gjermani për punë vitet e fundit.

Dyqane polake në Britaninë e Madhe

Sidomos në Britaninë e Madhe erdhi një numër i madh punëtorësh nga Europalindore. Rrogat dhe qasja e lehtë në tregun britanik të punës ishin faktorë tërheqës për shumë punëtorë nga vendet lindore të BE. Polakët për shembull avancuan në grupin më të madh të punëtorëve të huaj në ishull, me afër 1 milionë punëtorë sipas statistikave britanike të vitit 2018. Por pas Brexit gjendja ka filluar të ndryshojë. Atmosfera për punëtorët e huaj në vitet e debatit për Brexit ka ndryshuar. Në Britaninë e Madhe flitet ndërkohë për Brexodus – Brexit dhe Exod. Jo pak punëtorë vendosin të largohen, duke krijuar probleme për disa degë të ekonomisë. Sips dpa, ekonomia britanike është e varur nga fuqia e lirë punëtore nga Lindja, sidomos në sektorët e gastronomisë, ndërtimtarisë apo kujdesit shëndetësor e bujqësisë. Por vitin e kaluar fermerët britanikë kanë pasur probleme të gjejnë forca punëtore lindore për punët sezonale në bujqësi, sepse shumë prej tyre po kërkojnë për shkak të Brexit punë në vende të tjera.

Lindja europiane ka ndryshuar

Nuk është vetëm atmosfera në vendet pritëse që u sjell shqetësime punëtorëve emigrantë. Edhe vetë vendet nga kanë ardhur ata kanë ndryshuar këto vite e po bëhen më tërheqëse. Megjithëse vendet europianolindore ende gëzojnë imazhin e vendeve të varfra, nga ku punëtorët duan të largohen, vende si Polonia apo Çekia kanë shënuar vitet e fundit histori suksesi ekonomik. Rritja ekonomike ka çuar edhe në rritjen e rrogave e numrin e ulët të të papunëve, gjë që janë faktorë kryesorë për të joshur migrantët e larguar të kthehen në vendlindje. Polonia për shembull spostoi në vitin 2019 Britaninë e Madhe si partnerin e pestë më të madh tregtar të Gjermanisë, bën të ditur gazeta gjermane, “Handelsblatt”. Edhe eksport-importet gjermane me Çekinë, Sllovakinë e Hungarinë u rritën në vitin 2019.

Punëtorë sezonalë polakë në Gjermani

Kështu më shumë se 15 vite pas anëtarësimit në BE për herë të parë po shënohet një trend i vërtetë pas emigrimit masiv nga Europa Lindore. Sipas gazetës gjermane “Frankfurter Allgemeine Zeitung” shifra neto e emigrimit ka ndryshuar. Vitin e kaluar janë kthyer më shumë polakë në Poloni, se sa janë larguar nga vendi.  Qeveria konservatore e djathtë, PiS përpiqet në mënyrë aktive që të tërheqë qytetarët e larguar nga vendi për të ndihmuar ekonominë e vendit në rritje. Kryeministri polak, Mateusz Morawiecki bëri madje edhe një thirrje në televizionin britanik. “Na i ktheni njerëzit tanë.”

Iluzion për Gjermaninë

Një lajm jo i mirë ky për Gjermaninë që i nevojiten më shumë se 1 milionë forca punëtore për zënë vendet bosh të punës. Pikërisht për këtë më 1 Mars Gjermania hap dyert për fuqinë punëtore të kualifikuar me një ligj të posaçëm, që ka si qëllim zbutjen e mungesës së fuqisë punëtore. Por sipas “Frankfurter Allgemeine Zeitung” Gjermania nuk mund të presë në të ardhmen, se do të vijë një fluks i krahut të lirë të punës nga vendet europianolindore si Polonia e Çekia. “Është iluzion të presësh, se prej andej do të vijnë në numër të madh zanatçinj apo infermierë që nuk kushtojnë.”

Categories
Të ndryshme

Projekt botëror për mbarëvajtjen e bletëve

Shifrat paraprake të Departamentit amerikan të Bujqësisë tregojnë se popullata e bletëve në Shtetet e Bashkuara vazhdon të bjerë. Kjo rënie është pjesërisht rezultat i pesticideve, por edhe i faktorëve natyrorë si isektet që infektojnë kosheret. Siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës Kevin Enochs, kompania teknologjike Oracle ka bashkuar forcat me rritësit e bletëve në shkallë globale për t’i ndihmuar të kontrollojnë mbarëvajtjen e kolonive.

Rritësi i bletëve nga Londra, John Davey po merr pjesë në një eksperiment unik për të mbledhur të dhëna për bletët nga e gjithë bota.

“Kemi dy kabllo, njëri mbledh të dhëna nga kosherja, si përqindjen e lagështisë, tjetri regjistron temperaturën në koshere. Këto janë shumë të rëndësishme gjatë gjithë sezonit”.

Në koshere ka edhe ndjesorë të tjerë që analizojnë zhurmën dhe përcjellin të dhënat në një sistem kompjuterik në hapësirën kibernetike të krijuar nga kompania teknologjike Oracle. Kjo kompani po punon me shoqatën jofitimprurëse britanike ‘Projekti Botëror i Bletës’ që drejtohet nga Sabiha Malik dhe synon të garantojë që njerëzimi do të vazhdojë të ketë bletë për procesin jetik të pllenimit që na siguron ushqimin.

“Kjo është hallka e domosdoshme që shumë prej nesh shpesh e harrojmë. Bletët nuk janë të nevojshme thjesht për të prodhuar mjaltë, por edhe për polenizimin, pasi pa këtë proces nuk prodhohet ushqim,” thotë Sabiha Malik.

Të gjitha të dhënat e mbledhura nga sensorët, analizohen përmes inteligjencës artificiale për të identifikuar mënyra për dallimin e koshereve me probleme. John Abel punon për Oracle:

“Regjistrojmë të dhëna për lëvizjen e bletëve, vendndodhjen, ndotjen e mjedisit, rastet kur bletët janë pranë zonave industriale. Mund të dallojmë si ndikon vendndodhja pranë një hekurudhe apo një lumi. Të gjitha shërbejnë për të analizuar se si do të reagojë kosherja në lidhje me mjedisin”.

Por të dhënat nga një koshere e vetme nuk mjaftojnë për analiza, prandaj kompania Oracle po krijon një rrjet gjigand kosheresh nën vëzhgim. Sistemi do të krahasojë të dhënat dhe do të nxjerrë konkluzione mbi faktorët që mundësojnë koshere të shëndetshme:

“Po përdorim një sistem të hapur ku kushdo mund të regjistrojë të dhëna, në mënyrë që të mbledhim sa më shumë informacione. Na duhen miliona koshere që sistemi të funksionojë në mënyrë të pavarur,” thotë zoti Abel.

Një sistem i pavarur do të jetë në gjendje t’u dërgojë rritësve të bletëve paralajmërime nëse diçka nuk është si duhet në koshere, si dhe do t’u dërgonte studiuesve informacion mbi pikat e globit ku bletët janë më të shëndetshme. Bletët e shëndetshme mundësojnë një sistem të shëndetshëm për prodhimin e ushqimit.

“Bletërritësit mund të përdorin këto të dhëna për të kuptuar se si mund të krijojnë një ekosistem dinamik që krijon mundësi për polenizim më të mirë gjë që nënkupton më shumë prodhime ushqimore për vendin, për komunitetet e tyre, por edhe për mbarë botën,” thotë zoti Abel.

Sistemet monitoruese për kosheret kanë kosto relativisht të ulët, thotë zoti Abel. Ai shpreson se çdo bletërritës që e konsideron me interes këtë projekt, do të kontaktojë kompaninë Oracle për t’u përfshirë në rrjetin e të dhënave. /Burimi: https://www.zeriamerikes.com

Categories
Të ndryshme

Zbulohen qindra monedha romake ari në bodrumin e teatrit të vjetër

Arkeologët po studiojnë një ‘varr’ të çmuar të monedhave të vjetra romake të zbuluara ënjë teatër të vjetër në Italinë veriore.

Qindra monedha janë gjetur që datojnë në epokën romake dhe u gjetë në një kavanoz në bodrumin e Teatrit Cressoni në Como.

“Ende nuk dimë detaje të rëndësisë historike dhe kulturore të gjetjes,”-tha Ministri i Kulturës Alberto Bonisoli në një njoftim për shtyp.

“Por kjo zonë po provon të jetë një thesar i vërtetë për arkeologjinë tonë, një zbulim që më mbush me krenari”.

Monedhat u zbuluan javën e kaluar, sipas Ministrisë së Trashëgimisë Kulturore dhe Aktiviteteve, dhe u transferuan në laboratorin e restaurimit Mibac në Milano, ku arkeologët dhe restauruesit do t’i shqyrtojnë ato.

Categories
Aktualitet Të ndryshme

Shifrat e frikshme/ Grafiku nga viti 1990: Si po shuhet Shqipëria, shtesa natyrore po shkon drejt zeros

Në gjashtë muajt e parë të këtij viti, shtesa natyrore e popullsisë (diferenca mes lindjeve dhe vdekjeve) ishte vetëm 484 persona, sipas të dhënave që janë publikuar nga INSTAT, ose vetëm 80 persona në muaj. Kjo shifër është shumë më e ulët në raport me shtesën natyrore të vitit të plotë 2017, që ishte 8,637 persona (720 persona në muaj) dhe nëse vazhdihet me këto rime, viti 2018 pritet të mbyllet me ritmet më të ulëta historike të rritjes natyrale të popullsisë, të paktën që nga koha e Zogut.

Në vitin 1990, viti i parë i tranzicionit, shtesa natyrore e popullsisë ishte gati 64 mijë persona, ose rreth 5300 në muaj. 28 vjet më pas, ky tregues ka rënë me 77 herë, duke arritur në vetëm 69 persona në muaj. Madje në tremujorin e parë 2018 shtesa natyrore ishte negative për herë të parë në historinë e 100 viteve (Gjatë tremujorit të parë 2018 lindën 5,669 persona dhe vdiqën 5,954, duke bërë që personat që u ndanë nga kjo jetë të ishin 285 më shumë se numri i foshnjave që erdhën në jetë). Në tremujorin e dytë treguesi u përmirësua disi, pasi kishim 769 lindje më shumë se vdekje, gjithsesi, me rënie gati 70% në raport me tremujorin e dytë 2017.

Siç shihet dhe nga grafiku, shtesa natyrore e popullsisë ka filluar rënien që pas viteve 90, deri në vitin 2008, si rrjedhojë e emigracionit të lartë dhe rënies së lindjeve dhe më pas ky tregues u stabilizua, për të filluar rënien e shpejtë sërish pas 2014-s, që përkon me rigjallërimin e ciklit të emigracionit në vend (në 2015-n kërkesat për azil në Bashkimin Europian kulmuan në rreth 69 mijë) .

Emigracioni i lartë dhe numri i pakët e lindjeve duket se kanë po e çojnë rënien e popullsisë në pikiatë më shumë se parashikimet.

Projeksionet e popullsisë 2011-2031 sipas skenarit të mesëm prisnin që shtesa natyre e popullsisë të ishte në nivel negativ në vitin 2023, ndërsa varianti optimist priste që shtesa natyrore të ishte negative në vitin 2028. Por zhvillimet reale tregojnë se në të vërtetë ecuria e popullsisë në këtë mënyrë nuk është parashikuar as nga varianti me pesimist i eksperteve të demografisë.

Popullsia e vendit është futur në një tranzicion të vështirë që në kohën e perandorisë ku datojnë të dhëna zyrtare për popullsinë.

Statistikat e para zyrtare të popullsisë për Shqipërinë ishin regjistrimi i vitit 1923, kur vendi kishte gjithsej 823,000 banorë. Rritja e popullsisë u përshpejtua nga shpallja e pavarësisë në vitet 1912-1944 në 0.7% në vit. Kjo ishte pjesërisht për shkak se Shqipëria kishte nivelin më të lartë të lindjeve dhe shkallën më të ulët të vdekjeve në Evropë në atë kohë. Pas Luftës së Dytë Botërore, politikat e rritjes së popullsisë të ndjekur nga qeveria komuniste dhe një jetëgjatësi e madhe, nxitën një rritje vjetore prej 2.5 për qind për 45 vitet e ardhshme . Pas viteve 1990, popullsia tregoi një rënie mesatare prej rreth 0.3 për qind në vit, shkaktuar nga emigrimi. Në regjistrimin e vitit 2001, popullsia u zvogëlua në 3.023.000 nga afërsisht 3.3 milion në vitin 1990.

Nëse marrin në konsideratë emigracionin atëherë rënia e popullsisë në vendit tonë do të jetë më e shpejtë se të gjitha parashikimet edhe me pesimiste. Nëse kufijtë do të ishin të mbyllur për 20 vitet e ardhshme, numri i lindjeve do të ishte rritur edhe më shumë deri në vitin 2020 në krahasim me parashikimin nga skenari i rritjes së lartë pavarësisht nivelit të ulët të lindshmërisë.

Emigrimi i vazhdueshëm dhe lindjet e pakta do ta rëndojnë këtë efekt strukturor në kufizimin e rritjes natyrore në të ardhmen.

Situata nuk duket optimiste edhe sipas OKB-së. Organizata e Kombeve të Bashkuara në parashikimin e saj për popullsinë shqiptare sipas normës së fertilitetit parashikonte në Variantin pesimist që në vitin 2100, popullsia e Shqipërisë do të jetë vetëm 860 mijë banorë. Ndërsa skenari normal parashikon që Shqipëria të popullohet me vetëm 1 milionë e 600 mijë banorë. Skenari optimist që parashikon emigracion zero dhe ecuri normale të normave të fertilitetit parashikon që popullsia e vendit deri në vitin 2100 të jetë 2 milionë e 800 mijë banorë, nga rreth 2,9 milionë që numërohen afërsisht aktualisht.

Categories
Të ndryshme

Infermierja vdes në moshën 95 vjeçare, pasurinë ia lë spitalit ku punonte

Një ish infermiere në Trieste e cila ndërroi jetë pa të afërm pranë, i la të gjitha pasuritë e saj për spitalin e Triestes, ku kishte punuar për gjithë jetën.

Maria Bologna ndërroi jetë në moshën 95 vjeçare dhe kishte kursyer plot 600 mijë euro të cilat ia dhuroi ‘post mortum’ spitalit ku kishte punuar.
Lexo edhe:
Takimi Merkel-Putin, ja kur do zhvillohet dhe çfarë do diskutohet

Me trashëgiminë prej 600 mijë euro, spitali do të krijojë një dhomë të re të veshjes, do të blejë mobilje dhe pajisje për vendin e ri të imunotransfuzionit dhe për qendrën e vetme të administrimit të ilaçeve kundër tumoreve, si dhe do të modernizojë mensën dhe hyrjen.

Gruaja, siç shkruan tgcom.it, vdiq në vitin 2017, por vetëm pas disa muajsh dhe shumë burokracish, më në fund ndërmarrja spitalore e Triestes arriti të marrë trashëgiminë, duke dhënë detaje për mënyrën e shpenzimit të parave.

Projektet që do të kryhen me anën e trashëgimisë së gruas bujare janë futur tashmë në planin tre-vjeçar 2018-2020 për mirëmbajtjen dhe zhivllimin e veprave spitalore.