Tag: shendet

Categories
Shëndet

Pasojat klinike të deficitit të hekurit në organizëm

Deficiti i hekurit në organizmin e njeriut, është rasti më i shpeshtë i deficitit të një elementi kimik në të gjithë botën. Është i rëndësishëm ekonomikisht, sepse pakëson mundësinë e individëve për të përballuar punën fizike dhe pakëson si rritjen, edhe të mësuarin tek fëmijët.

Nga më shumë se 100 elemente kimikë që ekzistojnë në natyrë, vetëm 26 prej tyre kanë rëndësi për ndërtimin strukturor dhe funksionimin e organizmit të njeriut.

Prej tyre, 15 janë mikroelementet esenciale; janë në sasi shumë të paktë në organizëm, nuk sintetizohen prej tij, pra duhen marrë patjetër nga jashtë me anë të ushqimit. Njëri prej tyre është pikërisht hekuri.

Nëse do duhej një përkufizim për të kuptuar se ç’është deficiti i hekurit, atëherë do ta cilësonim atë si pakësim të përmbajtjes totale të këtij mikroelementi në organizëm. Deficit i cili, lidhet me uljen e përthithjes së tij nga aparati gastro-intestinal, por në radhë të parë me humbjet e tij nëpërmjet hemorragjive të formave të ndryshme, që në shumicën e rasteve janë shumë të vogla, shpeshherë nënvlerësohen, por që janë të zgjatura në kohë.

Tek njerëzit e shëndoshë, përqendrimi i hekurit në organizëm rregullohet në mënyrë të përkryer nga enterocitet e pjesës proksimale të zorrës së hollë. Pra enterocitet rregullojnë thithjen e hekurit të marrë me anë të ushqimeve të ndryshme, në varësi të sasisë ditore të humbjes së hekurit për të ruajtur në këtë mënyrë një balancë të vazhdueshme të hekurit. Gabime persistente në balancën e hekurit shkaktojnë; anemi ferriprive – balancë negative e tij, pra humbjet më të mëdha se thithja, ose hemosiderozë – balancë pozitive e tij, pra humbjet më të vogla se sasia e futur në organizëm. Që të dyja janë sëmundje me pasoja të rëndësishme.

Deficiti i hekurit është problemi nutritional më shumë i mundshëm për t’u parandaluar. Pothuajse është eliminuar në vendet e zhvilluara, por 750 milion fëmijë në vendet në zhvillim kanë Anemi Ferriprive.

Anemia nga deficiti i hekurit

Rruazat e kuqe të gjakut, eritrocitet, janë nga qelizat më të përkryera të organizmit sepse ato nuk kanë bërthamë, nuk kanë organela, sigurojnë sipërfaqen më të madhe për një volum të caktuar, sigurojnë energjinë e nevojshme nga rrugë jo shumë efektive siç është glikoliza anaerobe, kalojnë shumë herë në ditë në mikroqarkullim (stres mekanik dhe hipoksik), çdo 20 sekonda bëjnë qarkullim në të gjithë trupin dhe të gjitha këto për 120 ditë. Pra kjo qelizë bën “këto sakrifica”; boshatis pothuajse plotësisht citoplazmën dhe merr formën e një disku bikonkav për ta mbushur me një pigment kryesor, hemoglobinën, që kanë në qendër një atom hekuri. Është hemoglobina e rruazave të kuqe dhe pikërisht atomi i hekurit që bën transportin e oksigjenit për tek të gjitha indet. Deficiti i hekurit në organizëm pasohet, midis të tjerave, me pakësimin e hemoglobinës tek rruazat e kuqe. Pikërisht pakësimi sasior i hemoglobinës njihet si anemi dhe duke vënë në dukje shkakun, anemia cilësohet si ferrodeficitare; pra, për shkak të mungesës së hekurit.

Anemia ferriprive është anemia më e shpeshtë në botë dhe shumë e shpeshtë tek femrat në periudhën riprodhuese për shkak të hemorragjisë së vazhdueshme të menseve gjatë ciklit menstrual. Anemia Ferriprive shpesh quhet dhe anemia nga hemorragjia. Pra, në përgjithësi, ka në bazë të saj humbjen e hekurit për shkaqe të ndryshme, me pasojë pakësimin e rezervave të tij në organizëm dhe pastaj shfaqet nga ana klinike dhe laboratorike. Kjo do të thotë se nëse hiqet shkaku dhe mbushen depot, me anë të mjekimit që vazhdon të paktën 3 muaj, anemia shërohet dhe nuk përsëritet. Nëse shkaku persiston, pavarësisht mbushjesh së depove, anemia do të përsëritet.

Duhet theksuar se hekuri nuk merr pjesë vetëm në transportin e oksigjenit, por ai shërben si kofaktor i shumë enzimave të organizmit me funksione jetike për të. Pra, pasojat e deficitit të hekurit janë jo vetëm hematologjike, por dhe johematologjike; preken indet që shumëzohen shpejt si epiteli i mukozave dhe i lëkurës.

Pasojat klinike të deficitit të hekurit në organizëm

Pasojat klinike të deficitit të hekurit janë; hematologjike dhe jo hematologjike.

Klinika hematologjike e deficitit të hekurit. Deficiti i hekurit shprehet në radhë të parë me zhvillimin e anemisë ferriprive me klinikën e sindromit anemik:

Simptomat; dobësi, lodhje, këputje, palpitacione, vështirësi në frymëmarrje, dhimbje koke, miza para syve, zhurmë në vesh. Tek moshat e avancuara dhe kur instalohet shpejt mund të shfaqen dhe simptomat e angina pektoris etj.

Shenjat e përgjithshme; zbehja e lëkurës dhe e mukozave të cilat shfaqen kur Hb është më pak se 9-10 gr/dl). Anemia duket më mirë në membranat mukoze; buzët, goja, faringu, konjuktivat, në llapat e veshit, shuplakat e duarve dhe në shputat e këmbëve.

Klinika e ndryshimeve jo hematologjike nga deficiti i hekurit

Ndryshimet epiteliale; rënia e flokëve, çarja e këndeve të buzëve, thonj, fillimisht të thyeshëm dhe që më pas marrin formën e govatës, gjuhë e shkëlqyer, e zbehtë, e lëmuar me shkallë të ndryshme skuqjeje dhe djegieje, vështirësi në kapërcimin e ushqimeve më të shprehura në vendin e kalimit të orofaringut në ezofag.

Ndryshime të sistemit neuromuskular; lodhje e shpejtë e muskujve, çrregullime nervore dhe të sjelljes sidomos tek fëmijët, ulje e përqendrimit e interesit, dëmtim i aftësisë për të mbajtur temperaturën e trupit, kur ekspozohen në të ftohtë, dhimbje neuralgjike, çrregullime vazomotore, pakësim i ndijimit dhe prurit ose ndjesi e pickimit.

Ndryshime të imunitetit: Ulje të funksionit imun dhe infeksione më të shpeshta si pasojë e deficitit të hekurit.

 Shkaqet kryesore të deficitit të hekurit

1. Humbja kronike e gjakut nga:

a) Metrorragjitë dhe menometrorragjitë; menstruacionet janë shkaku kryesor i humbjes së gjakut dhe shkaktimit të anemisë tek femrat në periudhën riprodhuese.

b) Trakti Gastro-Intestinal ku shkaqet janë nga më të ndryshmet: hernie hiatale, variçe, ezofagu, përdorimi i Aspirinës, gastritet dhe ulçerat e duodenit dhe stomakut, gastritet atrofike, tumoret e ndryshme, rezeksioni i stomakut, fisurat anale, hemorroidet etj.

c) Shkaqe urologjike; Humbje e gjakut nëpërmjet aparatit urinar.

2. Nevojat e rritura për hekur: fëmijëria, adoleshenca, shtatzënia, laktacioni etj.

3. Marrje jo adekuate e hekurit me anë të ushqimeve. Është më e rrallë dhe është matur se duhen mesatarisht 8 vjet, që një njeri normal që nuk merr hekurin e mjaftueshëm në ushqim, të zhvillojë anemi.

4. Mospërthithja e mirë e hekurit. Heqjet kirurgjikale të stomakut, të një pjese të zorrës së hollë, apo sëmundjet kronike të zorrës të patrajtuara mund të pakësojnë përthithjen e hekurit.

Një ndër manifestimet e defiçiencës së hekurit sidomos tek fëmijët është dhe Pica – gëlltitja e substancave jo të zakonshme si dheu, akulli, flokët, suvaja e mureve etj.

5. Parazitët janë shkaktarë të zhvillimit të deficitit të hekurit. Çdo parazit në këtë rast mund të shkaktojë një humbje gjaku prej 0.05 ml/ditë.

6. Pacientët me dializë në 50 për qind të rasteve zhvillojnë anemi ferriprive.

7. Kur nuk gjendet një shkak i dukshëm për zhvillimin e deficitit të hekurit dhe pasojave klinike të tij përdoret termi i “anemisë hipokromike idiopatike”.

8. Anemia e Marshimit. Në një studim në SHBA është parë se 56 për qind e vrapuesve të garave (atletëve konkurrues) kanë deficit të hekurit (Hemogobinuria e marshimit).

Rezultatet e testeve laboratorike:

Rezultatet e testeve laboratorike në pacientët me anemi ferriprive na tregojnë se:

Ka pakësim të eritrociteve dhe hemoglobinës.

Numri i retikulociteve është i ulur.

Trombocitet janë normale ose lehtësisht të shtuara kur vazhdon hemorragjia.

Leukocitet dhe formula leukocitare janë normale

Në serinë e kuqe, në strishon e gjakut periferik, dallojmë eritrocite mikrocitare, hipokrome dhe disa elementë të poikilocitozës.

Mielograma nuk është e domosdoshme për t’u bërë, bëhet kur dyshohet për patologji të tjera. Ngjyrimi Perls është negativ, ndryshe nga anemitë refraktare, sepse rezervat e Fe janë bosh.

Hekuri në serum dhe kapaciteti lidhës i hekurit janë të ulura. Në gjakun periferik sideremia (< 60 y/dl) dhe ferritinemia (< 20 ng/ml ose µg/l) janë të ulura. Treguesi më i rëndësishëm është ferritinemia që është vlerësuesi më i mirë i depove të hekurit.

Trajtimi i deficitit të hekurit

1. Eliminimi i shkakut nëse është e mundur

2. Mjekimi me preparatet e hekurit

Mjekimi më ekonomik dhe efektiv në trajtimin e deficitit të hekurit është administrimi oral i kripërave të sulfatit të hekurit. Ferri sulfati është preparati më efektiv, më mirë i tolerueshëm dhe më pak i shtrenjtë. Aktualisht, në Shqipëri, Ferri sulfati gjendet në formën e Retaferit, i cili përmban 100 mg hekur elementar. Doza ditore terapeutike e hekurit është 180-200 mg Fe elementar. Kjo do të thotë që duhen dy tableta në ditë. Hekuri thithet më mirë kur merret me stomakun bosh, ndërsa kur merret pas ushqimit ose së bashku me të thithja e hekurit pakësohet me 40-50 për qind. Por irritimi i mukozës gastro intestinale është i shpeshtë kur hekuri merret me stomakun bosh. Qëllimi i mjekimit nuk është vetëm shkalla e rritjes së Hb, por dhe mirëqenia e pacientit. Pra, këshillohet pacienti ta marrë preparatin e hekurit në mes të ushqimit ose pas tij, sepse suportimi i mjekimit është më i rëndësishëm se pakësimi i thithjes së hekurit. Thithja e hekurit rritet kur preparati merret në prani të lëngut të portokallit ose limonit, mishit, peshkut, Vitaminës C dhe frenohet kur merret në prani të qumështit, çajit, tetraciklinës, kinoloneve, metildopës, kalciumit dhe cerealeve. Dhe sasia e ushqimit ka rëndësi. Sa më e madhe sasia e ushqimit të ngrënë aq më mirë do të tolerohet preparati i hekurit. Është parë, gjithashtu, se hekuri tolerohet mirë kur merret duke e rritur dozën gradualisht derisa të arrihet për disa ditë doza e plotë e preparatit. Nëse shfaqet ngacmimi i mukozës gastrointestinale dhe kur shkalla e anemisë është e lehtë dhe/ose largohet shkaku mund të bëhet mjekimi i anemisë ferriprive me një dozë terapeutike të hekurit deri në 100 mg/ditë. Në këtë mënyrë, ulim shpejtësinë e përgjigjes ndaj mjekimit, por rrisim tolerancën ndaj tij.

Nëse pacienti nuk e toleron Ferri sulfatin, mund të përdoren kripërat e tjera të hekurit: glukonat, fumarat, laktat, suksinat. Disa prej tyre janë më të shtrenjta se Ferri sulfati. Në disa raste mund të bëhet korrigjimi i deficitit të hekurit duke marrë hekur në rrugë intramuskulare ose intravenoze që duhet theksuar se është jo vetëm më e kushtueshme se mjekimi oral, por ka dhe rrezikun e një sërë efekteve anësore dhe preferohet të bëhen në qendra të specializuara.

Mjekimi si rregull vazhdon minimumi 3 muaj; 6 javë për të eliminuar klinikën e deficitit të hekurit dhe 6 javë për të mbushur depot. Por mund të vazhdojë dhe më gjatë nëse nuk eliminohet shkaku. Pra qëllimi i mjekimit nuk është thjeshtë normalizimi i simptomave dhe shenjave të deficitit të hekurit, por edhe normalizimi i numrit të rruazave të kuqe dhe të hemoglobinemisë dhe mbushja e depove. Mbushja e depove vlerësohet me normalizimin e ferritinemisë.

Categories
Shëndet

Harvard: Konsumi i peshkut, jetoni më gjatë

Të gjithë ata që janë mbi 65 vjeç dhe konsumojnë peshk mund të jetojnë 2 vjet më gjatë se ata që nuk konsumojnë acidet yndyrore omega-3, këto të fundit gjenden kryesisht në frutat e detit.

Në këto përfundime ka arritur studimi i fundit i kryer nga shkenctarët e Harvardit. Ky studim ka treguar se të gjithë ata persona që kanë nivel të lartë të acideve yndyrore omega-3 janë më pak të rrezikuar nga vdekja e papritur. Por edhe rreziku nga sëmundjet e zëmrës reduktohet me 35%. Për të arritur në këto përfundime shkencatarët kanë analizuar me detaje 2700 persona me moshë mbi 65 vjeç. Ky studim ka vërtetuar që personat që kanë nivel të lartë të acideve yndyrore omega-3 në gjak rrezikojnë më pak nga cdekja e cila mund të shkaktohet nga komplikacionet shëndetësore.

Gjithashtu është vërtëtuar se këta persona kanë jetuar 2.3 vjet më gjatë se personat e tjerë. Për këto rezultate janë dashur 16 vite, pasi para 16 vjetësh janë marrë personat e parë në studim. Acidet yndyrore omega-3 gjenden tek peshqit siç është për shembull salmoni, sardelet, harenga, etj.

“Rezultatet e hulumtimit tonë tregojnë që me të vërtetë është i rëndësishëm konsumimi i acideve yndyrore omega-3, për shkak të ruajtjes së sistemit kardiovaskular”, ka thënë autori i studimit Driush Mozaffarian, profesori i asociuar në departamentin për epidemiologji në Harvard.

Ky studim është publikuar në revistën “Annals of Internal Medicine”.

Categories
Frutat & Perimet Shëndet

Speci djegës – “Ari” i kuq i tryezës

Te specat e kuq djegës, gjenden në sasi shumë të mëdha kapsaicina (përbërësi kryesor i aktivitet farmakologjik) flavonoide, vajra esencialë, karotenoidë, celulozë, kalcium dhe hekur. Përmbajtja e lartë e vitaminës C (deri në 340 mg/100 gr) është më i madh se të gjitha frutat apo perimet e tjera, ndërsa gjenden edhe sasi të konsiderueshme vitaminash A, K, dhe B. Jo më kot studiuesit kanë nisur ta quajë ari i kuq i tavolinës.

Mitet që duhen rrëzuar

Shumë njerëz pohojnë se nuk mund të hanë spec të kuq djegës, sepse “ndiejnë djegie në stomak”. Aspak e vërtetë. Madje në shumë kultura është e përhapur tradita popullore e çajit për tretjen e ushqimit i bërë me kamomil të ngrohtë, një lugë spec djegës pluhur dhe një lugë mjaltë si ëmbëltues. Po ashtu, shumë njerëz, kanë frikë nga ushqimet pikante për shkak të pasojave të hemorroideve. Në të vërtetë që prej 1857-s, Akademia Mjekësore Franceze e ligjëronte zyrtarisht vlefshmërinë e specit të kuq djegës kundër hemorroideve. Por ajo që duhet theksuar është se duhet përdorur në sasi të vogla dhe të moderuara. Nuk këshillohet përdorimi te fëmijët, sidomos pa mbushur 12 apo 13 vjeç. Po ashtu, nuk duhet të abuzojnë edhe ata që vuajnë nga aciditeti i lartë i stomakut, ulcera, hepatiti, kistet dhe hemorroidet. Teprimi mund të shkaktojë irritim të mukozës së zorrëve, inflamacion gastrointestinal në stomak dhe në veshka. Megjithatë, në doza të vogla mund të shërbejë për të kuruar disa lloje sëmundjesh.

Sëmundjet kardiovaskulare

Speci djegës është krejtësisht i këshillueshëm në kurën parandaluese të infarktit dhe sëmundjeve kardiovaskulare. Është parë se përdorimi i vazhdueshëm i tij ul nivelin e kolesterolit në gjak, ndihmon zemrën, dhe ndihmon punën e arterieve të gjakut. Farat e specit djegës përmbajnë shumë acide që eliminojnë nga arteriet kolesterolin e tepërt dhe trigliceridet.

Kapsaicina vepron edhe te metabolizmi i yndyrave duke përshpejtuar dhe penguar akumulimin e tyre. Një studim i fundit nga “Chinese University” i Hong-Kongut e konfirmon plotësisht këtë. Kërkuesit ushqyen kavjet me një dietë të pasur me ushqime të yndyrshme. Grupi që përveç ushqimit kishte konsumuar edhe speca të kuq djegës kishte nivele më të ulëta të kolesterolit të keq në gjak. U vërtetua se kaspaicina ka një efekt pozitiv edhe te pacientët e prekur nga diabeti, sepse përmirëson aktivitetin e insulinës. Për të pasur një efekt mbrojtës në nivel kardiovaskular nuk është e nevojshme të konsumosh sasi të madhe, por ta konsumosh atë në mënyrë të vazhdueshme.

Kanceri

Studimi i vetive antikancerogjene të specit djegës ka nisur shumë kohë më parë me dietën Moerman të eksperimentuar në Holandë që prej 1930-s. Pacientëve iu dhanë ushqime të cilat përmbanin vitamina si jodi, si acidi citrik, vitaminat e grupit B, hekur, vitamina A, vitamina E, vitamina C. Dieta bazohet në teorinë që këto elemente duke riekulibruar metabolizmin janë në gjendje të parandalojnë tumoret. Kohët e fundit kërkuesit e Cedars-Sinai Medical Center të Los Angeles në SHBA kanë studiuar efektin e

kapsaicina në laborator dhe kanë mundur të tregojnë se ky princip aktiv ndihmon në parandalimin e shumë llojeve të kancerit, sidomos atij në prostatë, atij të mushkërive dhe zorrës së trashë.

Depresioni

Në Kinë, speci i kuq djegës përdoret normalisht kundër depresionit. Edhe në Indi thuhet se speci i kuq djegës, stimulon shpirtin dhe pastron gjakun. E në të vërtetë është vërtetuar se ndikon pozitivisht tek humori e kështu edhe te depresioni.

Dobësimi

Me specin e kuq djegës mund të dobësohesh. Për këtë janë të bindur profesorët Hanry dhe Emery që në revistën shkencore “Human Nutrition” kanë publikuar një studim me titullin “efektet e ushqimeve pikante mbi metabolizmin”. Në një përfundim të tillë ka arritur edhe një grup kërkuesish i Universitetit të Tasmanisë. Sipas këtyre studiuesve, kapsaicina që përmban speci djegës ul konsumin e kalorive deri në 15 për qind. Kështu, nëse një pjatë me makarona zakonisht ka 350 kalori, nëse shtohet spec djegës kjo shifër shkon në 300.

Categories
Uncategorized

Ditët e nxehta të verës, kujdesi që duhet treguar për fëmijët

I nxehti përvëlues dhe dielli i pranishëm gjatë muajve të verës ndikon negativisht tek fëmijët e vegjël. Megjithëse njihen dobitë e diellit, ekspozimi i tepërt sjell me vete pasoja të dëmshme dhe madje vdekjeprurëse.

Gjatë muajit të parë fëmijët janë shumë të ndjeshëm ndaj të ftohtit. Për këtë arsye ato duhen mbrojtur dhe mbështjellë mirë gjatë këtij muaji. Koka përbën pjesën më të madhe të trupit kur fëmija lind. Dhe nuk duhet të harroni se edhe humbja më e madhe e energjisë ndodh në kokë. Pas muajve të parë, fëmija duhet të vishet sipas temperaturës së ambientit. Ç’është e vërteta fëmijët ndryshojnë nga njëri-tjetri. Prandaj nuk ka rëndësi nëse ne themi se fëmija duhet veshur me një bluzë apo me tre. Por gjatë muajve të verës mjafton një bluzë pambuku. Edhe kapela është një pikë e rëndësishme sepse do t’i duhet për t’u mbrojtur nga dielli. Nëse mbrëmjeve është më fresk mund t’i vishet diçka me mëngë të gjata dhe pantallona. Veshjet duhet të jenë 100 për qind pambuk, me ngjyra të hapura, preferohen nga ato pa stampime e bojëra të ndryshme. Fëmijët duhet të ushqehen me gji sapo të lindin. Vetëm fëmijët e ushqyer me gji nuk kanë nevojë të pine ujë.

Por kur fillojmë ushqimin shtesë, duhet t’i fillojmë dhe ujin. Pas ushqimit uji është nevoja themelore e fëmijës. Gjatë verës, ai djersit më shumë, prandaj këshillohet konsumimi i ujit dhe lëngjeve të tjera.

Një nga problemet më të shpeshta të shfaqura me ardhjen e verës dhe rritjen e temperaturave janë puçrrat. Ato shfaqen, zakonisht, pas djersitjeve të shpeshta. Kur rritet nxehtësia e ambientit rritet dhe nxehtësia e trupit. Fëmija fillon të djersijë për të ekuilibruar nxehtësinë. Nëse është shumë nxehtë dhe fëmija nuk lahet shpesh atëherë mund të kemi bllokim të poreve. Kur bllokohen gjëndrat e djersës në atë zone shfaqen skuqje dhe njolla. Puçrrat dalin më shumë në gjoks, shpatulla dhe qafë. Për ta minimizuar daljen e tyre këshillohet veshja e rrobave të rehatshme dhe të bollshme, bërja e banjave të shpeshta. Kremrat e yndyrshëm mund të mbyllin kanalet e djersës dhe të pengojnë djersitjen, në këtë rast, shohim dhe një shtim të puçrrave.

Një tjetër problem i hasur shpesh gjatë verës është dhe djegia apo goditjet e diellit. Rruga më e lehtë e parandalimit të këtyre pasojave është mosdalja në diell në oraret më të nxehta. Në varësi të zonës ku ndodhemi ne nuk duhet të dalim në diell zakonisht nga ora 10.00-16.00, daljet në diell në mëngjes dhe mbrëmje do ju mundësojnë marrjen më të shëndetshme të rrezeve të diellit. Të përdoren kremrat solar, para se të dilni në diell. Gjatë përzgjedhjes së kremit solar duhet parë nëse është apo jo rezistent ndaj ujit dhe faktorin mbrojtës. Kremi duhet të përdoret rregullisht dhe disa herë në ditë për të mundësuar një mbrojtje efektive. Nëse keni djegie në trup nuk duhet të dilni në diell derisa t’ju kalojë. Përdorimi i kapelave të mëdha gjatë verës do ju ndihmojë të mbroni fytyrën dhe shpatullat.

Edhe diarreja është një problem i shfaqur më shumë gjatë verës. Shkaku i shfaqjes më shpesh gjatë verës është prodhimi më i shpejtë i mikroorganizmave në ambient të nxehtë. Krahas kësaj, gjatë verës fëmijët hyjnë më shpesh në pishinë apo det dhe duke gëlltitur ujë ato marrin më shumë mikroorganizma nga goja. Rruga më e lehtë e parandalimit të diarresë gjatë verës është përdorimi i ujit të pastër dhe të kontrolluar për të pirë dhe larë produktet ushqimore. Nuk duhen konsumuar produktet që presin shumë në diell. Të kihet kujdes ndaj produkteve të gatshme dhe datës së skadencës. Veçanërisht akulloret të cilat konsumohen shumë gjatë muajve të verës. Produktet me qumësht, krem, majonezë apo mish prishen shumë shpejt. Për të zëvendësuar lëngjet e humbura gjatë diarresë duhet filluar menjëherë kura kundër mikroorganizmave shkaktare të saj. Nëse fëmija juaj ka diarre çojeni menjëherë tek mjeku.

Stina e verës është periudha ku prindërit kalojnë më shumë kohë me fëmijët e tyre. Krahas kësaj është dhe periudha ku shfaqen më shpesh diarretë, djegiet, sëmundjet e lëkurës, humbjet e lëngjeve të trupit. Gjatë pushimeve fëmijët i ekspozohen më shumë rreziqeve. Për këtë arsye gjatë kësaj periudhe fëmija duhet mbajtur nën kontroll dhe gjithnjë pranë jush.

Për të shijuar më shumë kohën e kaluar me fëmijën tuaj është e rëndësishme të bëni një përzgjedhje të shëndetshme dhe të sigurt të lodrave të tij. Lodrat e plazhit do ta zbavitin shumë atë. Por në të njëjtën kohë duhet të ndikojnë në zhvillimin e zgjuarsisë së tij. Lodrat e plazhit duhet të rrisin dhe interesin e fëmijës për ujin.

Categories
Shëndet

Ja cilat janë disa ushqime qe djegin kalori?

Nëse dëshironi të humbni ndonjë kilogram dhe të shpejtoni punën e metabolizmit, është koha që në menynë tuaj të fusni ushqime të caktuara, të cilat janë të dëshmuara në djegien e yndyrës.

Algat e detit

Kohë më parë shkencëtarët nga Newcastle kanë ardhur deri te zbulimi se kemikaliet që gjenden në algat e detit, mund të zvogëlojnë absorbimin e yndyrave për 75 për qind, ndërsa tashmë po punohet në atë që pluhuri nga algat të filloj të përdoret në ushqime, në mënyrë që të krijohen prodhime të reja për dobësim.

Specat djegës

Specat djegës chili dhe salcat në bazë të tij, shkëlqyeshëm shkrijnë kilogramët. Ndërsa sa më djegës që janë, aq më efikas janë. Mund të prisni rritjen e kalorive të djegura për 15 për qind dhe atë vetëm dy orë pasi keni ngrënë salcë djegës. Specat djegës mes tjerash janë të mirë edhe për zemër.

Çaji i gjelbër

Çaji i gjelbër, jo vetëm që djeg kaloritë, por ai ndihmon edhe në ruajtjen e shëndetit dhe vijës ideale të trupit. Disa studime kanë treguar se pesë deri gjashtë filxhanë çaj të gjelbër në ditë, mund të shpejtoj metabolizmin dhe të rris djegien deri të 100 kalorive më shumë në ditë. Mirëpo, disa ekspertë thonë se arsyeja e vërtetë shtrihet në kafeinë, e cila gjithashtu gjendet në çaj. Mirëpo, është e sigurt se çaji i gjelbër përmban shumë anti-oksidues të shëndetshëm, që i ndihmojnë trupit në luftën kundër llojeve të ndryshëm të tumorit.

Kafeina

Ekziston arsyeja pse francezët vital kënaqen në kafe pas ushqimit. Studimet kanë treguar se kafeina e rrit punën e metabolizmit dhe e nxit atë që me tempo më të shpejtë të djeg kaloritë.

Xhenxhefili

Ushqimi i preferuar kinez, i ndihmon trupit që më lehtë dhe më shpejt të djeg kaloritë. Studiuesit nga Holanda besojnë se ai i ndihmon metabolizmit, sepse konsiderohet si nxitës i procesit, gjatë të cilit trupi djeg kaloritë dhe i shndërron ato në ngrohtësi. Xhenxhefili është gjithashtu i shkëlqyeshëm për përmirësimin e qarkullimit të gjakut.

Categories
Shëndet

Infeksionet urinare, si t’i trajtojmë

Infeksioni i sistemit urinar fillon në rrugët tona urinare, të cilat përbëhen nga veshkat, ureteret (kanalet e urinës), fshikëza e urinës dhe nga uretra. Por si mund ta parandalohet ky problem dhe cilët persona janë më të predispozuar për tu prekur.

Të gjithë njerëzit janë të rrezikuar për t’u prekur nga infeksionet e rrugëve urinare. Kështu, më të rrezikuar janë ata pacientë që kanë anomali të lindura të veshkës, si polistoza renale, që kanë gur në aparatin urinar, anomali të kanaleve urinare (megauretar), ureter shumë të përdredhur. Por dhe njerëz me rezistencë të ulët, sidomos ata që përdorin citostatikë, kortizonikë, pacientë me infeksione gjinekologjike, diabetikët numri të cilëve vjen në rritje.

Në të njëjtën kohë dhe ndërhyrjet kirurgjikale që përdorin kateter, të paralizuarit që nuk arrijnë të bëjnë zbrazjen e fshikëzës dhe personat që nuk tregohen shumë të kujdesshëm në higjienën personale. Infeksionet e rrugëve të poshtme janë më të shpeshta tek gratë se të burrat, për arsye të vetë ndërtimit të uretrës (kanalit të jashtëm) që është më i shkurtër dhe më afër anusit (kanalit të jashtëqitjes).

Infeksionet urinare zënë vendin e dytë pas atyre të traktit respirator, për sa i përket shpeshtësisë. Femrat ka një risk më të madh sesa burrat për të zhvilluar infeksion urinar. Infeksionet urinare tek fëmijët e vegjël janë kambanë alarmi, sepse mund të jenë shprehje e një anomalie të lindur strukturale të sistemit urinar.

Cilat janë shenjat (simptomat)

Jo çdokush me një infeksion urinar ka shenjat tipike të tij, por kur janë të pranishme, ato zhvillohen shpejt dhe janë:

– Urgjencë e vazhdueshme dhe e fortë për të urinuar

– Një ndjesi djegieje gjatë aktit të urinimit

– Urinime të shpeshta dhe në sasi të pakët

– Hezitimi (ndjesia sikur nuk urinojmë dot apo nuk zbrazim plotësisht fshikëzën)

– Gjak në urinë (urinë e kuqe) apo urinë e turbullt, erë të rëndë

– Urinimi gjatë natës (nikturia

Pse ndodh dhe cilët janë shkaktarët

Sistemi urinar është krijuar për të formuar, mbledhur dhe eliminuar urinën nga trupi ynë. Urina në vetvete është sterile, por prishja e mekanizmave normalë të mbrojtjes bën që mikrobet të ngjiten dhe të shumohen në fshikëzën e urinës e më lart.

Infeksionet më të zakonshme të sistemit urinar ndodhin tek femrat dhe prekin fshikëzën dhe uretrën.

Infeksionet e fshikëzës (cistiti) shkaktohen zakonisht (deri 90 për qind ) nga Escherichia coli (E. coli), një lloj mikrobi që gjendet në traktin tretës. Akti seksual mund të çojë në cistit, por një femër mund të zhvillojë infeksion të traktit urinar edhe pa pasur jetë aktive seksuale. Të gjitha femrat janë shumë të predispozuara për të zhvilluar cistite falë anatomisë së traktit të tyre urinar, sidomos afërsisë së uretrës së tyre me anusin dhe distancës së shkurtër nga hapja uretrale në fshikëzën e urinës.

Infeksionet e uretrës (uretriti) ndodhin kur bakteret nga zorra e trashë dhe anusi kalojnë për në uretër. Dhe veç kësaj, meqenëse uretra dhe vagina janë shumë afër, atëherë edhe sëmundjet seksualisht të transmetueshme, si herpes simplex, gonorrea dhe klamidia janë shkaktarë të shpeshtë të uretriteve.

Të mos harrojmë prostatitet, të cilat janë infeksione të prostatës tek burrat dhe kanë, veç shenjave shumë të theksuara (djegie gjatë urinimit, urinime të shpeshta në sasi të pakët, dhimbje në fund të barku), edhe irritabilitet që mund të çojë edhe deri në depresion, por janë edhe të vështira për t’u mjekuar, pasi antibiotikët penetrojnë me vështirësi në këtë ind dhe kërkojnë periudha të gjata mjekimi, deri në 6 muaj.

Cilët janë faktorët e riskut

Disa njerëz mund të zhvillojnë më shumë dhe më shpesh infeksione se të tjerët dhe këta janë:

– Gjinia femër, 50 për qind e tyre zhvillon një infeksion urinar në një moment të caktuar të jetës së tyre dhe shumë prej tyre mund të zhvillojnë më shumë se një të tillë.

– Jeta aktive seksuale. Femrat me jetë seksuale aktive janë më të prirura për të zhvilluar më shumë infeksione urinare. Akti seksual mund të irritojë uretrën, duke predispozuar bakteret të udhëtojnë më lehtë deri në vezikë. Madje, kulmi i infeksioneve urinare te femrat arrin në “muajin e mjaltit” apo me fillimin e aktivitetit seksual.

– Përdorimi i disa metodave profilaktike, siç janë diafragmat apo përdorimi i agjentëve spermicidë.

– Mosha. Pas menopauzës, infeksionet urinare mund të shtohen, pasi indet e vaginës, të uretrës dhe baza e fshikëzës bëhen më të holla dhe më të brishta nga humbja e estrogjeneve që i mbajnë këto inde vitale.

– Gurët në veshka apo çdo lloj obstruksioni i traktit urinar (edhe hipertrofia beninje e prostatës, e cila haset shpesh tek burrat mbi 60 vjeç, rrit incidencën), duke penguar rrjedhjen normale të urinës dhe duke shkaktuar stazë.

– Diabeti dhe sëmundjet e tjera kronike të cilat ulin mbrojtjen imunitare.

* Përdorimi i zgjatur i tubave (kateterave urinare)

– Imobilizimi (qëndrimi për një kohë shumë të gjatë në shtrat – pas frakturave të ndryshme)

– Shtatzënia.

– Higjiena e ulët.

Komplikimet

Nëse trajtohet me kujdes dhe si duhet, infeksioni urinar rrallëherë shpie në komplikacione, po nëse lihet i patrajtuar, mund të bëhet serioz . Infeksionet urinare të patrajtuara mund të çojnë në infeksion të veshkës (pielonefrit) akut apo kronik, i cili dëmton në mënyrë të vazhdueshme veshkën.

Fëmijët dhe të rinjtë kanë një risk më të lartë për dëmtim renal pas infeksioneve, pasi simptomat neglizhohen apo ngatërrohen me kushte të tjera. Gratë shtatzëna që kanë infeksione urinare, kanë një risk të rritur për të lindur fëmijë prematurë apo me peshë të vogël (hipotrofë). Gratë të cilat kanë zhvilluar tre apo me shumë infeksione urinare, ka të ngjarë të vazhdojnë të bëjnë përsëri.

Mjekimi

Mjekimi bëhet sipas shkakut dhe duhet bërë nga mjeku, sipas një urokulture (mbjellje të urinës) e të mos përdoren antibiotikë të ndryshëm të marrë pa rekomandimin e mjekut, i cili duhet të jetë i vetmi që të bëjë vlerësimin e rastit, të përcaktojë mjekimin dhe kohëzgjatjen e tij. Mjekimi pa kriter çon në kandidozë (myk) dhe dëmtim të mëlçisë, apo rezistencë mikrobale.

Si mund të parandalohen

  • Çdo individi i kërkohet të ketë një higjienë personale sa më të mirë.
  • Të mos mbajë urinën, por të zbrazë fshikëzën sa herë që ndjen nevojën për të urinuar.
  • Të pijë sa më shumë lëngje pa gaz.
  • Të mos pijë alkool.
  • Të mjekojë vatra të tjera infeksioni kudo që mund të ketë si; dhëmbë të prishur, grykët, infeksione të veshit, hundës dhe të rrugëve të frymëmarrjes.
  • Të luftojë e mjekojë drejt sëmundjet e tjera favorizuese si: hipertensioni arterial, diabeti etj.
  • Gratë shtatzëna duhet të bëjnë kontrolle të shpeshta me analizë urine dhe nuk është në gjendje të lëvizë.

 

Categories
Lifestyle

10 këshilla për të mbajtur një fytyrë të pastër

Qe te kujdesen për fytyrën femrat duhet te ndjekin disa këshilla qe japin specialistet. Nuk mjafton vetëm larja dhe pastrimi ne fund të ditës. Qe te shihni rezultate duhet ta filloni qe nga mëngjesi, duke mos e lare fytyrën me ujë dhe sapun, por me produkte si qumështi larës, i cili e ndihmon lëkurën pa qenë nevoja te irritohet apo te thahet.

Pas aplikimit te qumështit është mirë që shpëlarja te behet me ujë të freskët, i cili tonifikon indet. Në fund është mirë të aplikoni kremin hidratues.

1. Kremin e fytyrës vendoseni te paktën 15 minuta pas larjes, sepse shtresa e kremit ne fytyre te lagur e prish termorregullimin natyral.

2. Kur Beni piling ne fytyre, asnjëherë mos e kapni lëkuren rreth syve. Ne ate zone lëkura është me e holle dhe pilingu ndikon ne hollimin e mëtejshëm.

3. Ajri i thate ose temperatura e ulet nuk ndikojnë mire ne lëkurën tuaj. Duhet te përdorni serume, qe depërtojnë ne shtresat me te thella. Ne këtë mënyrë, fytyra njëkohësisht ushqehet dhe hidratohet.

4. Ne mëngjes, kurdo qe te zgjoheni, mbusheni qafen dhe fytyrën me akull. Kjo do ta freskoje lëkuren.

5. Nëse keni probleme me pjesën rreth syve, edhe për këtë ka një zgjidhje. Vendosni dy luge te vogla te metalit dhe lërini pese minuta. Pas disa sekondave do te dukeni te freskët

6. Maskat me efikase për kujdesin e fytyrës janë ato me baze mjalti dhe vaj ulliri. Mund t’i përzieni dy përbërje me sasi te njëjta ose t’i përdorni veç e veç. Mbani parasysh qe secilën prej tyre ta aplikoni ne fytyrën e pastruar paraprakisht, dhe mos t’i mbani me shume se 15 minuta. Do te ndjeni nje ndryshim te menjehershem.

7. Femrave mbi 25 vjeç u nevojitet masazh i përditshëm i fytyrës. Pese minuta ne dite, me kujdes shtypeni fytyrën me majat e gishtave. Kjo do te përmirësoje qarkullimin dhe do te jete parandalim i shkelqyeshem ne krijimin e rrudhave.

8. Beni kujdes ne përzgjedhjen e produkteve te kozmetikes. Zgjidhni ato qe permbajne vitamine E. Vitamina E është antioksidues i forte, qe i përshtatet çdo tipi te lekures dhe eshte e shkëlqyeshme ne luften kunder plakjes.

9. Heqja e qimeve te vetullave me piskatore shkakton pickim te dhimbshem. Per nje dhimbje me te vogel, veproni ne kete menyre: Lyejeni vendin qe duhet ta trajtoni me krem, lereni te veproje pak, pastaj fshijeni tepricën qe te mos ju rrëshqasë piskatorja. Opsioni i dyte eshte aplikimi i akullit. Pas këtij procesi jeni te gatshme për heqjen me pak te dhimbshme te vetullave.

10. Te gjitha maskat e fytyres veprojne me intensivisht nese para vendosjes se tyre beni trajtim me avull. Nese keni fytyre te bute dhe te ndjeshme, mjafton te vini disa kompresa te nxehta.

Categories
Shëndet

Hipoglicemia, shkaktarët dhe kurimi

Jo pak njerëz bien shpesh në hipoglicemi. Kriza e hipoglicemisë paraprihet nga një dobësi e papritur, me djersë dhe marramendje. Por ajo mund të shfaqet dhe me zverdhje në fytyrë, dhimbje koke dhe paaftësi për t’u përqendruar. Arsyeja gjithnjë është po ajo, mungesa e sheqerit në gjak. Glukoza përbën karburantin kryesor në organizëm. E marrë nëpërmjet ushqimit, ai është i nevojshëm për funksionimin e mirë te qelizave, veçanërisht ato të trurit. Ja pse ka një rënie të energjisë dhe një ndjesi se nuk ndjehesh mirë kur kemi mungesë sheqeri në gjak.

Përqendrimi i sheqerit në gjak rregullohet vazhdimisht nëpërmjet dy hormoneve: “glukagon” dhe insulina.

Shkaktarët-Shpesh për hipoglicemi është mosekuilibri në ushqim. Një rënie në hipoglicemi ndodh kur përqindja e sheqerit në gjak ulet shumë. Tek një person me shëndet të mirë, kjo krizë nuk ka ndonjë rëndësi shumë të madhe. Por duhet bërë kujdes kur kjo ndodh tek një person diabetik. Ai duhet trajtuar me insuline. Kriza është e rëndë kur ka një intensitet të madh të rënies së përqindjes së glicemisë. Ajo mund të sjellë simptoma të vështira për t’u rregulluar si: konvulsione, çrregullime mendore, etj. Duhet menduar veçanërisht për personat e moshuar, që nganjëherë harrojnë të hanë, pasi këto gjendje hipoglicemie nuk vijnë rastësisht. Në rastet më të shumta, ajo vjen nga një regjim i pamjaftueshëm ushqimi, nga një ushqim i pa ekuilibruar ose nga një çrregullim në mënyrën e jetesës, si të ngrëna pa orar të caktuar, etj. Shkaktarë të tjerë potenciale janë obeziteti dhe anoreksia. Edhe abuzimi me alkoolin mund të sjellë krizë hipoglicemie, dhe po kështu edhe një stërvitje fizike e sforcuar. Refleksi i parë është marrja e një cope sheqeri. Në këtë rast, gjendja e krijuar largohet për disa minuta. Nëse ajo rifillon, do të thotë se glicemia është shumë e ulët dhe se duhet më shumë energji. Në këtë rast është mirë të merret sheqer, si dhe bukë. Nëse këto episode ndodhin rregullisht, kërkoni ndihmën e mjekut, pasi sëmundjet digjestive dhe hormonale mund të jenë përgjegjëse për këtë lloj gjendje.

Përqindja e glicemisë në gjak-Në rreth 1 g/l në gjak, njeriu ka gjendjen normale të tij. Kur kjo shkon në 0,6 g/l, personi ndjen djersë, rrahje të shpeshta zemre, gjendje të fikëti. Në 0,40 g/l, glicemia është tepër e ulët. Në këtë rast personi mund të ketë shqetësime psikike, konvulsione, ç’rregullime mendore. Në tregun farmaceutik evropian para disa kohësh është hedhur një antibiotik kundër diabetit cili vjen nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky produkt ndihmon edhe në dobësim, pra humbjen e kileve të tepërta të cilat mund të kthehen në një problem serioz për shëndetin. Antibiotiku i “kuq” është një produkt farmaceutik së pari i kultivuar mbi ngjashmërinë e farmaceutikëve të tjerë të cilët kryejnë në trupin e njeriut po këto funksione që mbulon ky antibiotik, si: mbajtjen e nivelit të glicemisë në normat e duhura, vepron në prodhimin e insulinës, lufton diabetin, po ashtu mënjanon kilet e tepërta. Pra ky produkt është i së njëjtës “klase”, kategorie me ilaçet të cilat stimulojnë sekretimin e insulinës, prandaj ai duhet marrë nëpërmjet injeksionit dy herë në ditë.

Funksionet që mund të kryejë antibiotiku “i kuq” në organizëm-Mban nivelin e glicemisë në normat e duhura, vepron në prodhimin e insulinës, lufton diabetin, mënjanon kilet e tepërta, realizon një humbje prej 5-6 kg në dy vjet trajtimi për një peshë normale, një humbje prej 1.5 kg në 6 muaj trajtimi për të sëmurët me diabet.

Si luftohet diabeti me qumështin e gjirit-Studimet e para do kohëve kanë treguar se ushqimi i foshnjave me qumësht gjiri ndihmon jo vetëm për mirërritjen e tyre, por edhe për pakësimin e rrezikut të diabetit tek nënat. Sipas shkencëtarëve nëse një grua i jep për një kohë sa më të gjatë të mundshme qumësht gjiri foshnjës së saj, ka të ngjarë të pakësojë dukshëm rrezikun e prekjes nga diabeti në të ardhmen. Në një studim të kryer pranë spitalit Brigham, morën pjesë 150 gra dhe u vu re se ushqimi i foshnjave me qumësht gjiri për një vit, ul 15 për qind rrezikun e prekjes së nënave nga diabeti. Sipas studimit, nëse një nënë ka dy fëmijë dhe që të dy i ushqen me qumësht gjiri derisa secili prej tyre të bëhet 1 vjeç, kjo nënë e ul me 30 për qind rrezikun e prekjes nga diabeti. Po ashtu zvogëlon mundësinë që të kalojë në mbipeshë.

Diabeti dhe varësia e tij nga prodhimi i insulinës

Diabeti i sheqerit është një sëmundje endokrino-metabolike, që ka të bëjë me mënyrën se si organizmi ynë e përpunon sheqerin (karbohidratet apo glukozën) që ne marrim me ushqimet e ndryshme. Defekti qëndron në pamundësinë e insulinës, një hormon i prodhuar nga pankreasi, për të mbajtur nivelin e sheqerit në gjak në vlerat normale. Insulina ose prodhohet pak ose nuk vepron si duhet për të futur sheqerin brenda në qelizat e indeve të organizmit. Për rrjedhojë sheqeri është me tepricë në gjak dhe shfaq simptoma të ndryshme si: etja, shtimi oreksit, shtimi në peshë, nevoja për urinim të shpeshtë, lodhja e shpejtë, ulja e vëmendjes dhe përqendrimit, dhe në përgjithësi një dobësi e përgjithshme. Por nuk është e thënë që të gjitha këto simptoma të jenë të pranishme tek një pacient me diabet.

Si ndihmon dieta e shëndetshme kundër diabetit

Ushqimi furnizon trupin tuaj me sheqer. Duke u siguruar që po hani gjëra të duhura dhe në sasitë e duhura mund t’i ndihmoni vetes suaj në kontrollin e sheqerit në gjak. Nuk ekziston një dietë e vetme për secilin person që ka diabet. Disa ushqime siç janë karbohidratet mund të rritin shpejt sheqerin tuaj në gjak. Disa ushqime që kanë sasi të lartë të karbohidrateve janë: buka, drithërat, brumërat, pastat ose perimet me amidon siç janë misri dhe patatet. Është mirë që të zgjidhen ushqimet të cilat janë të pasura me fibra. Të pasura me fibra janë pemët, perimet, fasulja dhe bizelja, buka e vrugët dhe cerealet. Është e këshillueshme që të konsumohen ushqime me vlerë të ulët të yndyrave, yndyrave të ngopura dhe kolesterolit, si dhe të kufizohet sasia e sheqerit që merret më çokollatat, pijet e gazuara etj.